Junak M07 1958 (1)

Junak, jedyny motocykl z silnikiem czterosuwowym produkowany w PRL. Typ M07. Wczesny egzemplarz, mieszczący się w pierwszym tysiącu sztuk. Silnik z odpowietrzeniem skrzyni korbowej wyprowadzonym na przednie mocowanie karterów, niską głowicą, bez nadlewów pod mocowania magistrali olejowej i bez nadlewu na osłonę łańcucha. Napęd iskrownika mocowany na cztery śruby. Nieco inne pokrywy silnika, dodatkowe zaślepione otwory technologiczne. Pokrywki zaworowe z wziernikami, brak kontrolki luzu i śruby dopychającej prądnicę. Przednia lampa z prędkościomierzem VDO. Koła na półbębnach, napęd prędkościomierza na tylnej osi. Płytkie błotniki, odkryta osłona łańcucha. Gaźnik Amal i tylna lampka typu "żółwik".

W latach 1956-1965 wyprodukowano łącznie 91 400 motocykli Junak, w tym ok. 10 000 szt. modelu M07, a także rajdowe typu M07-R, crossowe typu M07-C, 2500 trójkołowców typu B20 (dostawczy ze skrzynią z plandeką) oraz 8500 wózków bocznych typów WB1 i W03. Produkowany był w SFM w Szczecinie, silniki typu S03 do wszystkich modeli Junaka produkowane były przez Zakłady Sprzętu Motoryzacyjnego w Łodzi.

W latach 1956-59 wyprodukowano ok. 10 tys. egzemplarzy M07. Model M10 oficjalnie wprowadzono do produkcji w grudniu 1959 jednak pierwsze 20 tys. szt. modelu M10 wyprodukowane w latach 1960-1961 posiadały jeszcze niektóre cechy z poprzedniego modelu, przykładem może być przednia lampa. Motocykle Junak posiadające cechy obydwu modeli nazwane zostały przejściówkami.

Konstrukcja, opracowana w latach 1951-1952 w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Motoryzacyjnego przez J. Ignatowicza (koordynator projektu), Krzysztofa Wójcickiego (konstruktor silnika) i Stefana Porazińskiego (konstruktor podwozia), przewyższała wiele motocykli renomowanych firm światowych owego czasu. Nic w tym dziwnego, skoro tworzyli go doświadczeni konstruktorzy opierając się na przedwojennych dokonaniach zespołu T. Rudawskiego, niezwykle utalentowanego konstruktora trzech modeli motocykli Sokół w PZInż. Stąd tak wiele podobieństw w konstrukcji silnika Junaka do Sokoła 600 i 500. Przy konstrukcji wzorowano się także na rozwiązaniach konstrukcyjnych takich motocykli jak angielskie AJS, BSA, Triumph czy Norton, choć nie bez wpływu konstrukcji niemieckich.

Wiele Junaków wyeksportowano m.in. do Węgier, Bułgarii, Turcji, Wenezueli, Mongolii i na Kubę. Junaki sprzedawano także w USA, w tym model szosowo-terenowy Scrambler oraz 21 sztuk wykonane na specjalne zamówienie, z wyposażeniem wzbogaconym o sakwy, gmole i dodatkowe oświetlenie (fabryczne oznaczenie - "Junak M10 de Lux").

Motocykl Junak stosowany był w Milicji Obywatelskiej jako motocykl pościgowy, używany też był w wyścigach motocross i rajdach terenowych. W 1959 zawodnik Klubu Motocyklowego "Budowlani" z Gdańska Franciszek Stachewicz ustanowił na specjalnie przystosowanym Junaku polski rekord prędkości motocykla. Na poniemieckiej autostradzie Elbląg – Tczew osiągnął prędkość 149,3 km/h. Wydarzenie to zostało uwiecznione przez Polską Kronikę Filmową (PKF 16A z 1959 roku).

Ówczesne realia oraz zła lokalizacja produkcji Junaka spowodowały permanentne trudności z osiągnięciem wymaganej jakości. Te same przyczyny uniemożliwiły podjęcie produkcji nowocześniejszych wersji silników S130, S131, S132 konstruowanych w łódzkich ZSM a także modelu M13 oraz "M14 Iskry" - motocykla, który miał być następcą Junaka.

Junak był również bardzo drogi jak na możliwości ówczesnych polskich nabywców. Na przełomie lat 50/60 kosztował 24.000 zł (M10 "przejściowy"). Produkcja została zakończona w 1965 r., gdy władze zdecydowały się zrezygnować z dalszego rozwijania produkcji motocykli i zająć się tanimi samochodami.

SFM Historia

W roku 1858 Bernhard Stoewer założył w Szczecinie fabrykę wytwarzającą rowery, obrabiarki, maszyny do szycia oraz do pisania. Pod koniec XIX wieku przekazał kierownictwo swym synom, Emilowi i Bernhardowi Stoewer; od tej pory działała ona pod nazwą Gebrüder Stoewer, Fabrik für Motorfahrzeuge. W roku 1899 skonstruowano pierwsze automobile marki Stoewer, najpierw model trójkołowy, potem czterokołowy. Wkrótce rozpoczęła się produkcja seryjna. Firma Stoewer była trzecią tego typu wytwórnią w Europie, a pierwszą, która rozpoczęła produkcję autobusów. Znana była z nowatorskich rozwiązań, m.in. produkowała pojazdy z napędem elektrycznym.

W 1919 samochód Stoewer z silnikiem lotniczym o pojemności 11,1 litra osiągnął prędkość 160 km/h. Firma braci Stoewer produkowała też samochody terenowe dla Wehrmachtu; kontrakt na dostawy dla armiii podpisała jako jedna z pierwszych, już w roku 1936. Po lewej: samochód Stoewer z roku 1936.

Po zakończeniu wojny na terenie byłej fabryki Stoewer od roku 1946 wykonywano remonty i wytwarzano części samochodowe. W roku 1947 zakład przyjął nazwę PZInż „Ursus” nr 2 i zajął się produkcją podzespołów do ciągnika Ursus C-45, pierwszego powojennego modelu. W roku 1950 zakład został przejęty przez zarząd Zjednoczonych Fabryk Okuć i Sprzętów Metalowych; od tej chwili produkowano tam łóżka, a potem wyposażenie medyczne. Wytwórnia przyjęła wtedy nazwę Szczecińska Wytwórnia Sprzętów Metalowych.

Dyrekcja zakładu podejmowała jednak starania, by wrócić na rynek motoryzacyjny lub choćby zająć się wytwarzaniem ambitniejszych produktów. Ofertę poszerzono o przyczepy, generatory itp. W roku 1955 rozpoczęto przygotowania do produkcji motocykli Junak M07, których miało powstawać 20 tys. rocznie. Dopiero w roku 1958 pozwolono zmienić nazwę zakładu na Szczecińską Fabrykę Motocykli. Produkcja motocykla Junak trwała do roku 1965; potem szczecińskie zakłady przestawiły się na produkcję podzespołów samochodowych.

Znak firmowy SFM