Sunbeam. Historia marki

W 1903-1904 John Marston i jego synowie eksperymentowali z motocyklami. Przypuszcza się, że próbowali zamontować szwajcarski silnik Motosacoche na rowerze Sunbeam o zmodyfikowanej konstrukcji. Niektórzy z pracowników firmy z całą pewnością zajmowali się pracami przygotowawczymi, gdyż w 1903 James Morgan, kierownik techniczny, zgłosił patent dotyczący „kąpieli olejowej” łańcucha napędowego. Prace te jednak przerwano w 1904, gdy jeden z pracowników zginął w wypadku na jednym z eksperymentalnych prototypów. John Marton, który nigdy nie darzył tych maszyn ciepłymi uczuciami, zadecydował iż jego firma nie będzie mieć z nimi nic wspólnego. Jego awersja do motocykli trwała przez kilka dalszych lat; w tym czasie myśl techniczna poszła naprzód i zaczęły się pojawiać pierwsze udane pojazdy tego typu. Marston zmienił swą decyzję dopiero w latach 1911-1912. Zatrudnił wtedy Johna Greenwooda, który poprzednio pracował dla firm Rover i JAP, do skonstruowania motocykla Sunbeam.

Najlepszym miejscowym specjalistą od projektowania motocyklowych konstrukcji był Harry Stevens, jeden z czterech braci Stevensów, którzy prowadzili firmę A. J. Stevens & Company Limited w sąsiedztwie, przy Retreat Street. Harry potem wsławił się jako twórca motocykla A.J.S, produkowanego masowo w Graiseley Hill. Harry został zatrudniony w Sunbeamlandzie jako konsultant. To on zaprojektował pierwszy motocykl Sunbeam, z jednocylindrowym dolnozaworowym silnikiem 349 cm3 o mocy 2¾ KM, z dwoma przełożeniami. John Greenwood podjął się przygotowania produkcji. Pierwsze motocykle powstały w 1912 i wkrótce odniosły sukces na rynku.

Reklama motocykla Sunbeam z 1912

Cena ręcznie robionych motocykli Sunbeam wynosiła 60 gwinei. Niemal natychmiast zaczęły startować w wyścigach i odnosić sukcesy. Dwa z nich zdobyły złote medale w wyścigu Londyn-Exeter-Londyn w grudniu 1912, co rozsławiło tę markę wśród miłośników sportów motocyklowych. Pierwsze wózki boczne – dwa typy – pojawiły się w 1914. Otrzymały nazwy „Gloria nr 1” i „Gloria nr 2”. Były też dalsze sukcesy sportowe. Najważniejszym z nich było drugie miejsce Howarda Daviesa w wyścigu Tourist Trophy w klasie seniorów. Sunbeam zdobył też wtedy nagrodę drużynową.

Gdy wybuchła wojna, Sunbeam zaczął produkować motocykle dla armii. Były w kolorze khaki, lecz z czarnymi szparunkami i złotym napisem. W 1916 sporo motocykli Sunbeam dostarczono armii rosyjskiej; trafiły na front wschodni. Na użytek wojska opracowano nowy model, z silnikiem dwucylindrowym o mocy 8 KM i z bakiem dzielonym na trzy części. Montowano do nich wózek boczny z karabinem maszynowym. W tych motocyklach stosowano szwajcarskie silniki MAG o pojemności 996 cm3 i widelce Biflex firmy Brampton. Wózki boczne robiono też w wersji sanitarnej (można było do nich mocować nosze) była nawet ich wersja dwupoziomowa. Armii francuskiej sprzedawano model z silnikiem o mocy 4 KM, a potem 3½ KM. Jako jedyne z motocykli Sunbeam miały one napęd pasowy.

Rok 1918 był katastrofalny dla rodziny Marstonów. Trzeci syn Johna Marstona, Roland, zmarł w wieku 45 lat. Zgodnie z planami rodziców miał przejąć Sunbeamland po swym ojcu; jego przedwczesna śmierć była dla nich szokiem. John i Ellen przebywali wtedy w swym domu w Colwyn Bay. Wstrząs okazał się zbyt wielki; John Marston zmarł 8 marca, dzień po pogrzebie syna. Ellen zmarła 6 tygodni później. Oboje zostali pochowani w Colwyn Bay.

Najstarszy syn Johna, Charles, kierował wtedy firmą Villiers i dynamicznie ją rozwijał. Gdy przyszło mu uporządkować sprawy John Marston Limited po śmierci ojca, zdecydował się sprzedać firmę konsorcjum producentów wojennych, którzy szukali możliwości zainwestowania zarobionych pieniędzy. W 1919 konsorcjum zostało przejęte przez Nobel Industries Ltd. i za zgodą rządu wróciło do produkcji cywilnej. Sunbeam pospiesznie opublikował nowy katalog, zawierający głównie pojazdy jeszcze z 1916 oraz nowe wersje motocykli robionych dla armii. Ponieważ po wojnie nastąpiła gwałtowna inflacja, ceny motocykli rosły aż do 1921, gdy model o mocy 3½ KM kosztował 171 gwinei. Nowe motocykle zostały ciepło przyjęte. Prasa uznała je za jedne z najpiękniejszych pojazdów na drogach, a wspomniany model 3½ KM opisywany był jako Rolls Royce wśród motocykli.

Gdy w 1919 znów zaczęły się odbywać imprezy sportowe, Sunbeam wrócił na tory wyścigowe. George Dance, Tommy de la Hay i John Greenwood, jeżdżący na motocyklach tej marki, znaleźli się w ścisłej czołówce.

Na rok 1920 przygotowano zestaw modeli z nową konstrukcją widelca, która stała się wyróżnikiem tej marki. Wprowadzono też większe żebra dla poprawienia chłodzenia i hamulce bębnowe dla modelu 3½ KM. W roku 1920 firma po raz pierwszy wygrała Tourist Trophy, gdy Tommy de la Hay zdobył na Sunbeamie pierwsze miejsce w klasie Senior, jadąc ze średnią prędkością 51.79 mil na godzinę. Po raz drugi to samo trofeum dla Sunbeama zdobył Alec Bennet (po lewej), jadąc ze średnią prędkością 58.33 mil na godzinę.

Reklama motocykla Sunbeam z 1927

z http://www.localhistory.scit.wlv.ac.uk (skrót)

W 1928 marka Sunbeam została sprzedana koncernowi ICI, a w 1937 weszła w skład AMC (Associated Motor Cycles Ltd). AMC kontynuował produkcję motocykli Sunbeam tylko do końca roku 1939. Główną część produkcji AMC stanowiły motocykle Matchless i AJS. Później, już po sprzedaniu marki Sunbeam, firma ta przejęła też marki Norton, James i Francis-Barnett.

Reklama motocykla Sunbeam z 1935

W 1943 marka Sunbeam została kupiona przez BSA. Powstała wtedy firma o nazwie Sunbeam Cycles Ltd. Motocykle Sunbeam nie były budowane w głównej fabryce BSA w Small Heath, Birmingham, lecz w innej, mieszczącej się w Redditch, Worcestershire. W latach 1946-1956 produkowano trzy modele motocykli Sunbeam, inspirowane motocyklami BMW z okresu drugiej wojny światowej. Później, w latach 1959-1964, produkowano jeszcze dwa modele skuterów marki Sunbeam (po lewej).