PZInż

Sokół to nazwa polskich motocykli produkowanych w okresie międzywojennym przez Państwowe Zakłady Inżynierii (PZInż) z siedzibą przy ulicy Terespolskiej w Warszawie. Marka była przez krótki czas kontynuowana również po wojnie; w latach 1947-1950 w Państwowych Zakładach Samochodowych nr 2 produkowany był Sokół 125. Nazwa „Sokół” pojawiła się po raz pierwszy w 1934 roku dla oznaczenia motocykla turystycznego Sokół 600 RT, następnie w 1936 nazwano tak produkowany już ciężki motocykl CWS M111. Tuż przed wojną wprowadzono jeszcze model Sokół 200, wyprodukowany w krótkiej serii. Budową motocykli zajmowały się Centralne Warsztaty Samochodowe (CWS), od 1928 wchodzące w skład PZInż. Pierwszy motocykl firmy CWS, M 55, silnie wzorowany na produktach Harley'a Davidsona i Indiana, został skonstruowany w 1928, nie była to jednak udana kopia. Pracę nad usunięciem wad powierzono inż. Zygmuntowi Okołowowi. Trzecia seria motocykli M 55 zdołała już spełnić oczekiwania państwowego zleceniodawcy. Gdy w 1930 model CWS M 55 serii S-III został zaprezentowany w Poznaniu, armia polska zdecydowała się go zakontraktować. Pierwsze zamówienie objęło 20 maszyn z wózkami bocznymi. Armia była początkowo jedynym odbiorcą motocykli, gdyż ich cena była zbyt wysoka dla indywidualnych użytkowników, porównywalna z kosztem zakupu niewielkiego samochodu. W 1931 zamówienie złożyła również Poczta Polska; na początek zakupiono 10 sztuk. W tym czasie w PZInż pod kierownictwem inż. Okołowa rozpoczęto prace nad kolejnym modelem, CWS M 111, później przemianowanym na Sokół 1000 M 111. Model ten budowano z myślą o zastosowaniach wojskowych. Bez większych zmian – jeśli nie liczyć zmiany nazwy w 1936 – pozostał on w produkcji do 1939. Dokładna liczba zbudowanych egzemplarzy nie jest znana, w 1939 armia polska posiadała prawdopodobnie 1600 sztuk. W 1932 w biurze konstrukcyjnym PZInż powstał oddzielny dział motocyklowy pod kierownictwem inż. Tadeusza Rudawskiego, utalentowanego konstruktora i sportowca, który stał się tym samym następcą Okołowa. Jego pierwszym sukcesem było skonstruowanie na zamówienie rządu „motocykla uniwersalnego”, nadającego się i dla armii, i dla cywilów. Seryjna produkcja nowego modelu rozpoczęła się w 1934. Był to CWS 600 RT, któremu postanowiono nadać nazwę Sokół 600. Jego rama i zawieszenie były częściowo wzorowane na konstrukcji brytyjskiego Ariela 500, lecz silnik był oryginalnym projektem Rudawskiego. Była to najlepsza z dotychczasowych konstrukcji PZInż, na dodatek w cenie mieszczącej się już na akceptowalnym poziomie. Do września 1939 powstało przypuszczalnie nieco ponad 4000 tych motocykli.

Tadeusz Rudawski na Sokole 600 RT