Sokół 125

Sokół 125, pierwszy powojenny polski motocykl, produkowany w latach 1948-1950. (patrz też: Sokół 125, drugi egzemplarz).

Druga wojna światowa całkowicie zniweczyła polski przemysł motocyklowy; dokumetacja techniczna oraz wyposażenie fabryk zostały bądź zniszczone, bądź wywiezione. Wojnę przeżyła jednak część przedwojennej kadry inżynierskiej. Kiedy więc nowe władze postanowiły zmotoryzować kraj, wdrażając produkcję jakiegoś prostego motocykla – decyzję w tej sprawie podjęto 1 lipca 1946 roku – inżynierowie stawili się do pracy. Nie było czasu ani środków, by opracowywać nowy motocykl od podstaw, postanowiono więc oprzeć się na sprawdzonej konstrukcji. Wybór padł na DKW RT 125 z silnikiem dwusuwowym, ten sam, z którego czerpali pomysły twórcy marek IFA, Moskwa, BSA, a nawet Harley-Davidson. Nowy motocykl, silnie wzorowany na DKW RT, postanowiono nazwać Sokołem w nawiązaniu do znanej przedwojennej marki.

Zadaniem podzieliły się dwa zespoły konstruktorów Centralnego Biura Technicznego. Projekt silnika wykonano w bielskim oddziale CBT pod kierownictwem Fryderyka Blümke (przed wojną kierownika działu silników w firmie Stránský & Steinhagen), resztę – w oddziale warszawskim, którym kierował Stefan Poraziński. W drugiej połowie roku 1947 można już było zacząć budować prototypy. Podwozia wykonano w Zakładach Rowerowych Apollo w Czechowicach-Dziedzicach. Silniki – w Zakładach Metalowych w Ustroniu Śląskim. Powstały cztery prototypy Sokoła, z silnikiem S01 o pojemności 123 cm³. Jego moc nie była imponująca, wynosiła 4,3 KM, lecz że waga własna motocykla wynosiła tylko 70 kg, było to wystarczające. Motocykl miał trójstopniową skrzynię biegów, ramę z rur bezszwowych (z importu) i amortyzowany przedni widelec. Tylne koło pozostawiono bez amortyzacji, choć rozważano wprowadzenie tego ulepszenia w późniejszym terminie.

Prototypy przywiezione z Czechowic-Dziedzic zaprezentowano w Ministerstwie Przemysłu i Handlu 22 lipca 1947 roku. Pokazem kierował inż. Tadeusz Heryng, pracownik przedwojennego PZInż; ten sam, który w roku 1937 wsławił się wjeżdżając Sokołem 600 na Kasprowy Wierch. Zdjęcie obok przedstawia Tadeusza Herynga i Feliksa Cegłowskiego z prototypem Sokoła 125. Motocykl został zaaprobowany i skierowany do produkcji w Państwowych Zakładach Samochodowych nr 2 przy ulicy Mińskiej 25 w Warszawie.

W Warszawie wykonywano głównie montaż, pozespoły były produkowane w innych miejscach: silniki S01 powstawały w Państwowych Zakładach Lotniczych pod Wrocławiem, podwozia w Państwowej Fabryce Motocykli koło Katowic. Korzystano, w miarę możności, z krajowych wytwórców. Importowano tylko gaźniki, łożyska, żarówki oraz rury bezszwowe przeznaczone na ramy. Pierwsze Sokoły 125 opuściły fabrykę w marcu 1948 i spotkały się z ciepłym przyjęciem; motocykl był prosty, niezawodny, miał niewielkie zużycie paliwa i dobrze sobie radził na powojennych bezdrożach.

Sokoły były do siebie podobne, z wyjątkiem kilku egzemplarzy specjalnych, wyścigowych lub wystawowych. Malowano je czarnym lakierem nitro, z białymi szparunkami i biało-złoto-czerwonym logo po obu stronach baku. Siodełko w naturalnym kolorze skóry standardowo było tylko jedno; to dla pasażera było już wyposażeniem dodatkowym. Chromowanie stosowano oszczędnie: kierownica z klamkami, ramka reflektora, kolanko rury wydechowej, korek baku, nity siedzenia i niklowany kurek paliwa wyczerpują listę. Szprychy były cynkowane. Grube szkła reflektora początkowo były sygnowane A.Marciniak, Sokoły o numerach ram wyższych niż 1500 otrzymywały szkła z napisem ZWAO.

W tym samym czasie wznowiono produkcję motocykli SHL w Kielcach, w Hucie Ludwików. Zaczęto od lekkiego modelu, SHL 125, podobnego do przedwojennego SHL 98 z produkowanym na licencji silnikiem Villiersa. Nowy, powojenny motocykl SHL miał ten sam silnik S01, co Sokół 125, lecz jego ramę spawano ze stalowych ceowników zamiast importować "dewizowe" rury bezszwowe. Dzięki temu był tańszy od Sokoła. Z czasem oba te motocykle zostały do siebie nieco upodobnione, dla uproszczenia produkcji. Sokołów powstało prawdopodobnie ok. 2000, nim zdecydowano się wstrzymać jego produkcję. Zastąpiła go tańsza, choć cięższa SHL-ka.